اعتصاب سراسری بازاریان و کامیونداران و تأثیر آن بر جنبش مقاومت مردم ایران

قبل از اینکه وارد موضوع مهمی مثل اعتصاب بازاریان شویم لازم است ابتدا کلمه‌ی اعتصاب را تعریف کنیم.

اعتصاب یعنی چه؟اعتصاب strike-action به دست از کار کشیدن گروهی گفته می‌شود. هدف از آن رسیدن به خواست‌هایی است که بدون دست زدن به اعتصاب تحقق آن ممکن نیست. اعتصاب نخستین بار در قرن ۱۹ و به دنبال انقلاب صنعتی انگلستان از سوی کارگران به عمل آمد. طبقه‌ی کارگر که در حقیقت زاییده‌ی این انقلاب بود،‌ برای دفاع از حقوق خود در برابر کارفرمایان یاد گرفت که سازمان تشکیل دهد و اعتصاب خود را با اتکا به آن پیش ببرد. این اعتصاب‌ها البته توسط نیروهای سرکوبگر به خون کشیده می‌شد اما با مقاومت کارگران، اعتصاب به یکی از روش‌های مبارزاتی تبدیل شد و جای خود را در بین سایر اقشار مانند دانشجویان، کارمندان دولت و کارکنان مشاغل آزاد باز کرد.

آیا اعتصاب به پیروزی می‌رسد و تأثیر دارد؟

اعتصاب در کنار اعتراضات و قیام، به عنوان یک مکانیزم مبارزاتی وقتی شکل «سراسری» پیدا می‌کند، به معضل جدی دیکتاتوری‌ها تبدیل می‌شود و نمی‌توانند از پس آن بربیایند. نسل‌هایی که در جریان انقلاب ضدسلطنتی هستند می‌دانند که یکی از پارامترهای مهم سقوط نظام سلطنتی، اعتصاب کارکنان شرکت نفت ایران و دیگر اقشار جامعه‌ی ایران بود. این اعتصاب‌ها در واقع استبداد شاهنشاهی را فلج کرد و مانع از سراپا ایستادن و ادامه‌ی سرکوب توسط او شد.

 برای اینکه تصویر درستی از نقش و کارآیی اعتصاب در برانداختن دیکتاتوری شاه داشته باشیم، چند اعتصاب مهم آن دوران را با هم مرور می‌کنیم.

اعتصاب‌های فلج کننده در زمان شاه:   

«۳۱ شهریور و ۲مهر۵۷:  ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺩﺭ ﺍﻭﻳﻦ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻏﺬﺍ  کردند.

۵ﻣﻬﺮ۵۷ : ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺗﻦ ﺍﺯ ﻧﻔﺘﮕﺮﺍﻥ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﺟﻨﻮﺏ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎب زدند.

۹مهر۵۷: ﻛﺎﺭﮔﺮﺍﻥ، ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﻓﻨـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻠـﻲ ﻧﻔـﺖ ﺍﻳـﺮﺍﻥ، ﭘﺴـﺖ ﻭ ﺗﻠﮕـﺮﺍﻑ، ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﻠـﻲ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺁﺏ، ﺷﺮﻛﺘﻬﺎﻱ ﺑﻴﻤﻪ ﻭ ... اعتصاب را آغاز کردند.

 ۱۵مهر۵۷:  ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ  ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﺯﺩﻧﺪ، ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻛﻼﺳﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮﺩﻧـﺪ، ﻛﺎﺭﻛﻨـﺎﻥ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ ﻣﻠـﻲ، ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺑﻪ ـ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ دست به اعتصاب زدند.

 ۱۹مهر: ﺑﺎ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺩﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣه‌ی ﭘﺮﺗﻴﺮﺍﮊ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺄﻣﻮﺭﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻧﻈـﺎﻣﻲ، ﺭﻭﺯﻧﺎﻣـﻪ ﻧﮕـﺎﺭﺍﻥ ﺩﺳـﺖ ﺑـﻪ اعتصاب زدند.

 ۲۱مهر: ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ، ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺮﻳﻒ  ﺍﻣﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺕ، ﭘﺎﻳـﺎﻥ ﮔﺮﻓـﺖ . ﺍﻋﻼﻣﻴـه‌ی ﺻﺎﺩﺭﻩ، ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ  ﺣـﻖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺕ، ﻋـﺪﻡ ﺩﺧﺎﻟـﺖ ﻭ ﺍﻋﻤـﺎﻝ ﻧﻔـﻮﺫ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪ‌ﻳﻲ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻣﺘﻌﻬﺪ  ﻛﺮﺩ.  ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺕ ﺩﺳـﺘﺎﻭﺭﺩ  ﺍﺭﺯﻧـﺪﻩ‌ﻳـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﺩ.

۲۲مهر۵۷:  ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻧﻔﺘﮕﺮﺍﻥ پیوست.

۲۵مهر۵۷:  ﻧﻔﺘﮕﺮﺍﻥ جزیره‌ی ﺧﺎﺭﻙ، ﺍﻫـﻮﺍﺯ، ﺁﻏﺎﺟـﺎﺭﻱ، ﮔﭽﺴـﺎﺭﺍﻥ، ﻣﺴﺠﺪﺳـﻠﻴﻤﺎﻥ ﻭ... ﺑـﻪ ﺍﻋﺘﺼـﺎﺏ ﻋﻈـﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻔﺘﮕﺮﺍﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ. در ۹آبان۵۷ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺑﻲ.  ﺑﻲ. ﺳﻲ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺻﺪﻭﺭ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷـﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

۶آبان۵۷:  ﺗﺤﺼﻦ ﺑﺰﺭﮒ ﻫﻴﺄﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ  ﻣﺪﺕ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ نام «هفته‌ی همبستگی ملی» نامیده شد.  ﻟﻐـﻮ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﻧﻈــﺎﻣﻲ، ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻫﻤــه‌ی  ﺯﻧــﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ، ﻣﺠــﺎﺯﺍﺕ ﻣﺴــﺒﺒﺎﻥ ﻛﺸــﺘﺎﺭﻫﺎ، ﺍﻧﺤــﻼﻝ ﮔــﺎﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺑﻮﺩ ﺷﺪﻩ، ﻫﺪﻓﻬﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﺼﻦ بود.

۱۵آبان۵۷:  ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺯ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺍﺯﻫﺎﺭﻱ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻱ ﺷـﺮﻳﻒ ﺍﻣـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﻛـﺎﺭ ﺁﻣـﺪ، ﻓﺸـﺎﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ روزنامه‌ی کیهان ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ۶۱روزه‌ی ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺕ ﺷـﺪ. ﺩﺭ ﻫﻤـﻴﻦ ﺭﻭﺯ، ﻳـﻮﺭﺵ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺭﺍﺩﻳﻮ  ـ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ـ  ﻛـﻪ ﺍﺯ ﭼﻨـﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻮﺩ ﺷﺪﻩ ـ گسترش یابد». (۱)

اعتصاب بازاریان دست در دست اعتصاب سراسری کامیونداران

همانطور که در تاریخچه‌ی اعتصاب‌های مهم و فلج کننده مشاهده کردیم، اعتصاب می‌تواند جنبه‌های گوناگونی از زندگی اجتماعی را در بربگیرد. به طور واقعی هیچ قشری نیست که در این نظام از آسیب برکنار مانده باشد. کامیونداران زحمتکش نمونه‌یی از آن هستند. وقتی ما تصمیم بگیریم حول خواسته‌های بحق و مشروع خودمان گرد بیاییم و هدف‌هایمان را یکی کنیم. وقتی تصمیم بگیریم برای رسیدن به این خواسته‌ها اتحادیه تشکیل بدهیم و با شعارهای مشخصی این خواسته‌ها را فریاد بزنیم. وقتی این تشکل در پیوند با جنبش سراسری قرارگیرد، به طور واقعی شکست ناپذیر می‌شود.

امروزه به یمن شبکه‌های اجتماعی و اینترنت به سادگی می‌توان اتحادیه تشکیل داد و بین اتحادیه‌ها ارتباط به وجود آورد. کانون‌های شورشی نقش مهمی در این راستا می‌توانند ایفا کنند.

نباید گذاشت حکومت روی سرکوب اعتصاب یک صنف متمرکز شود. حال که کامیونداران روی خواست‌های مشروع خود ایستاده و حتی به قیمت دستگیری و اعدام از آن کوتاه نیامده‌اند، باید آنان را پشتیبانی کرد. اعتصاب بازاریان به دنبال اعتصاب سراسری کامیونداران نمونه‌یی بارز از این اتحاد و همبستگی خواست‌ها در پیوند با یکدیگر است.

در حالی که اعتصاب سراسری کامیونداران در دور جدید، وارد شانزدهمین روز خود شده بود، روز دوشنبه ۱۶مهر۹۷ اعتصاب بازاریان نزدیک به پنجاه شهر در بیست استان کشور را فراگرفت.‎

بازاریان در تهران، قزوین، ورامین، مهاباد، قم، مبارکه، سراوان، جوانرود،‌ ابهر،کرج، شهریار، شهررضا، رشت، آبادان، رفسنجان، گناوه، ایرانشهر، پارس آباد مغان، ارومیه، زاهدان، کازرون، گرگان، کرمانشاه، کرمان، میاندواب، بندر ترکمن، اصفهان، تبریز، اراک، مشهد، برازجان، کرمانشاه، زنجان، سنندج، مریوان، بانه، مریوان، سقز، سردشت، پیرانشهر، چابهار، کنارک، هیرمند، پاوه و دهها شهر دیگر در اعتراض به بالا رفتن قیمت ارز، موج گرانی، تورم، رکود بی‌سابقه بازار و فقر فزاینده اعتصاب کردند.

این اعتصاب دلیرانه در سه‌شنبه ۱۷مهر نیز ادامه یافت و بازاریان کسبه‌ی شریف با بستن مغازه‌های خود در تبریز، کرج، شهریار، شهرضای اصفهان و سراب اردبیل به اعتصاب سراسری پیوستند.

همان گونه که خانم مریم رجوی در اطلاعیه‌ی قیام ایران شماره‌ی ۲۱۳ گفت اعتصاب بازاریان ایران در ادامه‌ی‌ اعتصاب رانندگان زحمتکش کامیون بیانگر خواست عمومی مردم ایران برای سرنگونی دیکتاتوری ولایت فقیه و نشان دهنده‌ی بارقه‌های خیزش فراگیر برای تحقق این مهم است.

هر کدام از ما در هر کجا و در هر شغلی که هستیم می‌توانیم با این اعتصاب یاری رسانیم و شعله‌های آن را فروزان‌تر کنیم.

ز اشک و آه مردم بوی خون آید که آهن را

دهی گر آب و آتش، دشنه ی فولاد می گردد

فرخی یزدی

پانویس: ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ به نقل از کتاب «انقلاب طلوع یا غروب؟» ـ مهدی خدایی صفت.