«افاعیل عروضی» یا «تاكت»ها و «میزان»ها
عروض دانان قدیم، از تركیب سبب ها،
وتدها و فواصل، یا به عبارت دیگر هجاهای كوتاه و بلند با هم افاعیل زیر را به دست
می‌آوردند:
فاعلن
فعولن
مفاعیلن
مستفعلن
فاعلاتن
مفعولات
مفاعلتن
متفاعلن
تكرار تعداد مشخصی از این افاعیل، وزن ایجاد می‌كرد، قدما سپس با انجام سلسله یی
از ابتكارها مانند حذف، ساكن كردن، تبدیل مصوت كوتاه به بلند و [ كه به ازاحیف یا
زحافات موسوم بود]... افاعیل دیگری نیز از افاعیل اصلی استخراج می‌كردند. تركیب
افاعیل اصلی و فرعی با یكدیگر نیز منشا خلق وزن های جدید دیگر می‌شد.
ببینیم، امروزه چكار باید كرد. برای پاسخ به این
سوال، نخست لازم است با نحوه‌ی نگارش عروضی یا وزن شعر آشنا شویم؛ تا در ادامه‌ی بحث دچار مشكل نگردیم.
نحوه‌ی نگارش وزن شعر
در حال حاضر در تمام دنیا برای نمایش
قطعات موسیقی از زبانی واحد و بین‌المللی
استفاده میكنند، ما نیز در این بحث - برای یكسان كردن زبان شعر و موسیقی - آن را
بكار میبریم. در این كتاب، هجای كوتاه را معادل یك چنگ و هجای بلند را برابر با یك
نت سیاه در نظر گرفته‌ایم. برابرهای دیگری نیز برای آن وجود دارد و این فقط یك
قرار داد و برای فهم موضوع است.
در اینجا بالطبع كلید خطوط حامل مد نظر ما نیست. چون اساس كارمان با ریتم است
و نه ملودی. شما میتوانید به اختیار خود. كلید خطوط حامل را نت سل بگیرید.
۲- استفاده از معادل لفظی. بطور مثال:
به جای فعولن: رها كن
به جای فاعلن: جان من
به جای مفاعیلن: بهار آمد
به جای مستفعلن: ای عاشقان
به جای فاعلاتن: ای دریغا
به جای مفعولات: محصولات
به جای مفاعلتن: صدای رها
به جای متفاعلن: به سرای ما
و...
۳- قرار دادن لفظ «تن» به جای هجای بلند و «ت» مفتوح ما به ازای
هجای كوتاه:
«ت تن تن»، یعنی همان فعولن
۴- نوشتن با اعداد:
دو یك یك (« دو »به جای هجای كوتاه « یك »به جای هجای بلند ).
۵- بكار بردن «لا» به جای هجای كوتاه
و «لای» به جای هجای بلند یا «د» و «دام»
ادامه دارد
آشنایی با وزن یا ریتم در شعر کلاسیک، نیمایی و شعر سپید ـ قسمت ۲
ادامه دارد
قسمت‌های قبلی این بحث:
0 نظرات